Kỹ thuật làm chuồng nuôi dê - Mô hình trang trại nuôi dê thu nhập cao

 Kỹ thuật làm chuồng nuôi dê - Hướng dẫn chi tiết cách làm chuồng dê từ A-Z

Làm chuồng nuôi dê đúng kỹ thuật sẽ giúp các chủ trang trại dễ quan lý chăm sóc đàn, giúp đàn dê phát triển đồng đều, giảm bệnh tật, vi khuẩn, tác động từ ngoại cảnh từ đó giảm thiểu rủi ro, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường. Hơn nữa còn có thể tận dụng được chất thải từ chăn nuôi làm phân bón hữu cơ cho cây trồng, giảm ô nhiễm môi trường xung quanh. 

Các phương thức chăn nuôi dê phổ biến hiện nay 

Phương thức ăn nuôi sẽ liên quan mật thiết đến quy cách thiết kế chuồng nuôi sao cho thuận lợi nhất trong quá trình quản lý, chăm sóc đàn. Do đó đối với các trang trại mới bắt đầu triển khai mô hình nuôi dê thì cần hiểu và lựa chọn phương thức phù hợp để từ đó thiết kế chuồng trại nuôi dê tối ưu nhất. 

Ở nước ta hiện đang áp dụng 3 phương thức nuôi dê chủ yếu phù hợp với các quy mô trang trại từ nhỏ lẻ đến rộng lớn, hiện đại. 

• Nuôi thâm canh 

Nuôi dê thâm canh là phương thức nuôi nhốt hoàn toàn, được đáp ứng đầy đủ và nghiêm ngặt nhu cầu dinh dưỡng theo từng giai đoạn sản xuất. Phương thức này phù hợp với những nơi không có điều kiện chăn thả, diện tích nhỏ hoặc các mô hình trang trại lớn, nuôi dê lấy sữa, lấy thịt hoặc dê kiêm dụng. 

Ưu điểm:

• Dê hầu như không tiếp xúc với bài chăn nên ít bị nhiễm giun sán.
• Đàn dê được chăm sóc theo một quy trình nghiêm ngặt nên khả năng sinh trưởng và tiết sữa cao hơn do ít vận động. 
• Không đòi hỏi diện tích rộng lớn. 
• Thuận tiện trong việc quản lý, chăm sóc, theo dõi tình hình phát triển.

Nhược điểm: 

• Tốn kém chi phí thiết kế, xây dựng chuồng trại.
• Cần nhiều lao đồng để chăm sóc, nuôi dưỡng, quản lý. 

• Nuôi dê quảng canh 

Nuôi dê quảng canh là hình thức chăn thả khoảng 8 tiếng/ngày trên đồng cỏ rộng lớn, bãi cỏ hoặc trong rừng cây. Phương thức này thường áp dụng đối với mô hình nuôi dê địa phương lấy thịt, dê lai. Nguồn thức ăn chủ yếu là do chúng tự kiếm trong quá trình chăn thả. 

Ưu điểm: 

• Ít tốn kém chi phí thức ăn vì chủ yếu do đàn dê tự kiếm ngoài đồng cỏ. 
• Không tốn nhiều công chăm sóc như nuôi thâm canh, hầu như chỉ cần 1 người chăn thả. 
• Chi phí xây dựng chuồng trại thấp, có thể tận dụng các vật liệu rẻ tiền ở địa phương. 

Nhược điểm:

• Khó quản lý đàn, dễ phá hoại mùa màng, hoa màu xung quanh. 
• Khó quản lý trong công tác giống, lai tạo, phối giống, dễ bị cận huyết. 
• Dễ bị nhiễm bệnh, đặc biệt là các bệnh do ký sinh trùng.
• Năng suất thấp, cần diện tích chăn thả rộng.

• Nuôi dê bán thâm canh 

Nuôi dê bán thâm canh là phương thức nuôi nhốt trong chuồng kết hợp với chăn thả ở khu vực sân vườn, xung quanh chuồng nuôi. Đây là phương thức chăn nuôi phổ biến nhất phù hợp với điều kiện của nước ta. Theo đó, đàn dê vừa được quản lý chăm sóc, cung cấp nguồn thức ăn dinh dưỡng, vừa được đi lại, vận động nên chất lượng thịt tốt. 

Theo đó, ngoài nguồn thức ăn tự nhiên mà dễ kiếm được thì chúng còn được bổ sung thức ăn tinh hỗn hợp, thức ăn củ quả, phế phẩm nông nghiệp… 

• Nuôi dê kết hợp trên mô hình SALT - 2 

Đây là phương thức chăn nuôi dê sữa, dê thịt mới kết hợp giữa trồng trọt và chăn nuôi trên đất dốc do Trung tâm phát triển Nông thôn Mindanao (Philippin) xây dựng. Theo đó, trên một diện tích đất hạn chế khoảng ¾ ha sẽ thiết lập đầy đủ một hệ thống sản xuất có hiệu quả, được phân bổ như sau: 

• 20% diện tích ở trên đỉnh đồi sử dụng  để trồng cây lâm nghiệp
• 40% ở giữa đồi sử dụng để trồng cây nông nghiệp. Trong đó, chuồng nuôi sẽ được xây dựng ở trung tâm khu đất. 
• 40% diện tích đất chân đồi dùng để trồng các loại cây lương thực làm thức ăn chăn nuôi.Bà con có thể luân phiên các giống, các mùa vụ nhằm cung ứng nguồn thức ăn đa dạng cho đàn dê. 
  

Nguyên tắc chung khi thiết kế chuồng trại nuôi dê

❖ Vị trí làm chuồng 

Dê ưa sạch sẽ, không phù hợp với điều kiện độ ẩm cao. Do đó, vị trí làm chuồng phải sạch, cao ráo, dễ thoát nước, có thể tránh được các tác động trực tiếp của các yếu tố nóng, ẩm ướt. Nếu thuận lợi thì chọn vị trí nằm ở nơi có bóng cây là tốt nhất. 

Vị trí làm chuồng là nơi đủ rộng để thiết kế chuồng nuôi, sân chơi, dễ chăm sóc, quản lý, phối giống, phòng trị bệnh…

Chuồng dê là nơi yên tĩnh, không có tiếng ồn lớn, giữ được khoảng cách nhất định đối với khu nhà ở, đường đi, nguồn nước sinh hoạt, sông ngòi, kênh rạch… tránh làm ô nhiễm môi trường. 

Vị trí làm chuồng phải xây cao cách mặt đất từ 60 - 80cm. 

❖ Hướng chuồng 

Nước ta thuộc kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm quanh năm, do đó hướng làm chuồng tốt nhất là hướng Đông Nam. Như vậy, vào mùa Hè thời tiết sẽ luôn mát mẻ, tránh ánh nắng gay gắt, gió Lào thổi. Còn đến mùa Đông, chuồng nuôi sẽ ấm áp, tránh gió mùa Đông Bắc, thuận tiện cho việc che chắn.

Làm chuồng hướng Đông Nam, buổi sáng sớm có ánh nắng chiếu nhẹ giúp kích thích đàn dê phát triển, tiêu hóa tốt, lớn nhanh và giữ cho chuồng khô thoáng, tiêu diệt vi khuẩn, virus gây bệnh. 

Tuy nhiên nếu không thuận lợi về hướng chuồng, bà con cần tính toán, lựa chọn sao cho phù hợp nhất, tận dụng tối đa các điều kiện thuận lợi của tự nhiên, hạn chế các yếu tố bất lợi của thời tiết. 

❖ Vật liệu làm chuồng 

Vật liệu làm chuồng dê đơn giản. Đối với quy mô nhỏ, các nông hộ áp dụng phương thức nuôi quảng canh hoặc bán thâm canh, bà con có thể dùng tre, nước, gỗ, lá cọ, lá tranh, thân cây dừa, tầm vông, thân cây lau… để làm chuồng. 

Với mô hình nuôi thâm canh, quy mô trang trại rộng lớn, nuôi dê công nghiệp, nên xây bằng gạch, bê tông, sử dụng tấm lợp, tôn lạnh, lưới thép, gỗ để đảm bảo chuồng nuôi chắc chắn, có sức chứa lớn, chịu lực tốt nhất. 

❖ Cách làm chuồng dê

Khi thiết kế chuồng nuôi, để tiết kiệm diện tích, đồng thời giúp việc quản lý, chăm sóc đạt hiệu quả cao, tốt nhất bà con nên làm ít nhất 3 ngăn chuồng: 

• Ngăn nuôi dê hậu bị, dê hướng thịt
• Ngăn nuôi dê sinh sản và dê cái nuôi con
• Ngăn nuôi dê đực giống 

Trong mỗi ngăn lại chia thành từng ô nhỏ tùy theo mục đích nuôi (nuôi nhốt chung hay nuôi nhốt cá thể). Trong các ngăn chuồng phải bố trí đầy đủ máng ăn, máng uống.

Để công tác quản lý giống hiệu quả nhất, ở phần đầu hoặc cuối ô chuồng nuôi dê đực giống phải được ngăn cách riêng biệt tránh hiện tượng đánh nhau, giảm mùi hôi khi tiến hành phối giống. 

❖ Diện tích 

Trong cách làm chuồng nuôi dê, quan trọng nhất là phải phù hợp với đặc tính, từng giai đoạn phát triển của đàn dê. Do đó, bà con cần quan tâm đến mật độ, diện tích chuồng như sau:

Kỹ thuật làm chuồng nuôi dê 

Các kiểu chuồng nuôi dê hiện nay như: chuồng đơn nuôi riêng lẻ, chuồng có chia ngăn, chuồng sàn không chia ngăn, chuồng nuôi nhốt chung trong một khu rào. Thông thường, chuồng sàn có chia ngăn sẽ được thiết kế để nuôi dê sữa, dê con, dê hậu bị. Còn chuồng sàn không chia ngăn chủ yếu nuôi dê lấy thịt. 

Dù chăn nuôi theo phương thức nào, thiết kế kiểu chuồng nuôi dê nào thì bà con cũng phải quan tâm đến các yếu tố sau: 

❖ Khung chuồng 

Khung chuồng được làm bằng gỗ hoặc tre kiên cố, chắc chắn, diện tích phù hợp. Riêng phần chân trụ để đỡ lấy khung nên xây bằng gạch trát xi măng, cao khoảng 50 - 70cm tránh ẩm mốc, mối mọt, tác động của thời tiết. 

❖ Mái chuồng 

Mái chuồng thiết kế với độ cao vừa phải để tránh gió lùa nhưng đảm bảo thông thoáng, dễ thoát nước, nhô ra bên ngoài thành chuồng ít nhất 60cm tránh mưa hắt hoặc nắng chiếu trực tiếp vào chuồng nuôi. Mái chuồng có thể lợp bằng lá cọ, lá tranh, lá dừa, ngói, fibro xi măng 

❖ Thành chuồng  

Thành chuồng phải cao ít nhất từ 1,2 - 1,8m để ngăn cách không gian bên trong với bên ngoài. Bà con có thể sử dụng tre, luồng, thanh gỗ hoặc xây kiên cố bằng gạch, dùng lưới sắt B40 để quây xung quanh làm thành chuồng. Tuy nhiên khoảng cách giữa các nan phải đảm bảo giữ từ 6 - 10cm để dê không chui qua được. 

Yêu cầu thành chuồng phải chắc chắn, khỏe, bề mặt nhẵn mịn tránh làm tổn thương, xây xát da. Nếu dùng tre, luồng, thanh gỗ thì nên đọc các nan dọc thì sẽ không làm kẹt chân dê 

❖ Cửa chuồng 

Cửa chuồng dễ đóng mở, có độ rộng phù hợp với kích thước trưởng thành của dê, đặc biệt là cửa chuồng dê cái mang thai. Độ rộng của cửa thường từ 60 - 80cm, cao từ 1,0 - 1,2m làm bằng tre, gỗ. 

Bà con có thể thiết kế bậc thang lên xuống riêng, đặt có định hoặc thiết kế cửa vừa là cầu thang lên xuống cho dê.

❖ Nền chuồng 

Nên phía dưới chuồng nuôi láng xi măng phẳng, độ dốc từ 3 - 5% nghiêng về phía cống thoát nước tiểu, phân, nước rửa chuồng ở phía cuối. 

Đối với mô hình trang trại có quy mô rộng, bà con nên xây thêm hố ủ phân để xử lý chất thải chăn nuôi hạn chế ô nhiễm, mầm bệnh phát sinh. Hơn nữa đây cũng sẽ trở thành nguồn phân bón hữu cơ sạch, an toàn cho cây trồng (đặc biệt khi áp dụng phương thức nuôi dê kết hợp trên mô hình SALT - 2)

❖ Sàn chuồng 

Sàn nuôi bên trong chuồng dê phải được làm bằng phẳng, cách nền chuồng 50 - 70cm. Bà con dùng những thanh gõ phẳng, nhẵn mịn, bản rộng 2,5 x 3cm, xếp lại gần nhau, để dành khe hở 1 -1,5cm đủ để lọt phân nhưng không lọt được chân dê. 

Còn nếu dùng tre để đóng sàn thì bà con lưu ý, chọn những cây trẻ thẳng, không cong queo, vặn vẹo, phần cật tre hải hướng lên phía trên mặt để tránh tình trạng đọng phân, đọng nước tiểu. 

Do sàn chuồng cách nền bên dưới từ 50 - 70cm nên phía trước gầm chuồng (mặt trước) cần làm hàng rào chắn chạy ngang qua, có thể đóng hàng rào chắn bằng gỗ hoặc tre, không yêu cầu quá cao. 

❖ Máng thức ăn tinh 

Máng thức ăn tinh của dê treo ở bên trong thành chuồng, cách mặt sàn từ 50 - 60cm, treo ở vị trí thuận tiện nhất cho việc cung cấp thức ăn và dọn dẹp, loại bỏ thức ăn thừa. 

Máng thức ăn tinh có thể đóng bằng gỗ, tre hoặc nhựa kín khít, kích thước trung bình: 30 x 15 x 10 (cm).

Thức ăn cho dê nuôi nhốt bao gồm các loại hạt ngũ cốc nghiền nhuyễn, bên cạnh đó là một số phế phẩm như bã đậu, khô dầu đậu nành, khô dầu lạc vừng, bột xương, bột sò… Dê có thể ăn thức ăn tinh ở dạng bột nhưng tốt nhất bà con nên phối trộn và ép thành cám viên để tránh lãng phí, giữ cho chuồng nuôi sạch sẽ. 

❖ Máng thức ăn thô xanh 

Máng thức ăn thô xanh đặt ở phía trước, treo bên ngoài thành chuồng, cách sàn chuồng từ 40 - 60cm. Ở vị trí treo máng cỏ, bà con phải làm một lỗ đủ rộng để dê dễ dàng thò đầu ra ăn. 

Máng thức ăn thô xanh có thể làm bằng gỗ, tre hoặc nhựa, không nhất thiết phải đóng kín khít như máng thức ăn tinh. Kích thường khoảng 30 x 50 x 25cm. Chiều dài của máng cỏ cũng có thể thay đổi tùy vào kích thước của chuồng nuôi. 

Các loại cỏ cho dê, đặc biệt là cỏ voi, thân cây ngô, lá mía, thân cây đậu lạc… bà con nên dùng máy băm cỏ để băm nhỏ thành từng đoạn từ 5 - 7cm, nếu không chúng sẽ chỉ chọn lá non mà ăn, bỏ lại phần thân cứng. 

Ngoài ra, bà con cũng có thể ủ chua cỏ đã băm nhỏ cùng với mật rỉ đường, chế phẩm sinh học cho dê ăn. Thức ăn ủ chua dự trữ được lâu, nhiều lợi khuẩn, tốt cho hệ tiêu hóa. 

❖ Máng uống nước 

Máng uống nước làm bằng sành sứ, nhựa hoặc xây kiên cố bằng xi măng chắc chắn. Máng uống đặt bên ngoài sân chơi, treo  hoặc kê cao cách mặt đất ít nhất 50cm để chúng không dẫm, lội vào. Tùy thuộc vào số lượng đàn, bà con bố trí máng uống phù hợp.

❖ Cũi lồng nuôi dê 

Cũi lồng nuôi dê có thể dùng để nuôi nhốt dê giống, dê con theo mẹ hoặc dê hướng thịt. Yêu cầu cũi phải gọn gàng và không gây chấn thương cho da. Kích thước cũi phù hợp:

• Diện tích cũi sẽ là 1,5 - 1,8m2 nuôi được 1 con dê giống hoặc 2 con dê hướng thịt. 
• Chiều cao: 1,5 - 1,8m
• Chiều ngang: 1,2 - 1,4m
• Chiều sâu: 1,3 - 1,5m
• Đáy lồng nuôi phải cao cách mặt đất ít nhất từ 0,5 - 0,8m. Đáy lồng làm bằng thanh gỗ phẳng, được bào nhẵn, bản rộng 2 - 2,5cm, đóng thành rát với khe ở ở giữa từ 1 - 1,5cm sao cho dân dễ không lọt qua được.

Chuồng úm dê con hay còn gọi là cũi nuôi dê con từ 7 - 21 ngày tuổi, chiều cao 0,8m, rộng 1,0 - 1,2m, dài 1,0 - 1,5m. Kích thước này có thể nuôi nhốt được 2 - 3 con dê con. 

❖ Sân chơi 

Đối với dê thịt, dê lấy sữa hay các mô hình trang trại nuôi nhốt hoàn toàn thì không nhất thiết phải làm sân chơi. Nhưng với dê phối giống và sinh sản thì nhất thiết phải thiết kế sân chơi.

Sân làm ở trước cửa chuồng nuôi, kích thước tối thiểu phải đáp ứng mật độ 1,5m2/con, lý tưởng là từ 2 - 5m2/con. Nền sân chơi làm bằng đất nện chắc chắn hoặc làm nền láng xi măng để dễ quét dọn, vệ sinh. 

Xung quanh khu chuồng nuôi và sân chơi phải được quây bằng lưới thép B40 hoặc tre, gỗ cao ráo, chắc chắn, đề phòng dê chui ra ngoài hoặc các mối nguy hại như chó, rắn, ăn trộm… 

 Công ty CPĐT Tuấn Tú

Địa chỉ: Số 2, Ngõ 2, Đường Liên Mạc, P. Liên Mạc, Q. Bắc Từ Liêm, Hà Nội

Hotline : 02422050505 – 0914567869 – 0945796556 - 0984930099 

Email: khomay3a@gmail.com

Website: khomay3a.com

Fanpage: https://web.facebook.com/Congtycpdaututuantu